Recent ontmoette ik in Meteren Gregg van Meter ten huize van Henk de Kock en zijn vrouw. Gregg, in het dagelijks leven spelersmakelaar bij de Amerikaanse Baseballbond, had een tijdje geleden vanuit Amerika contact opgenomen met de Historische Kring West Betuwe. Hij tikte onlangs in Californië, waar hij woont, een zeer bijzonder boek op de kop. De inhoud daarvan gaat terug tot begin zeventiende eeuw en hij las o.a. over een familie uit Meteren die in de tweede helft van de zeventiende eeuw naar Amerika was vertrokken. Al lezende kreeg hij het vermoeden dat hij waarschijnlijk deel uitmaakte van deze familie. Gregg van Meter realiseerde zich dat het hier om zijn verre voorvader in Nederland ging.

Gregg van Meter en zijn vrouw

Jan Joost van Meteren stapte in 1662 met vrouw Maaike van den Oever en hun vijf kinderen aan boord van ‘The Fox’, een schip dat emigranten naar Amerika bracht. Dat deden meer Nederlanders in die jaren. Ontevredenheid over de religieuze omstandigheden hier waren daar o.a. de oorzaak van. Zoals er ook in die periode veel Franse Hugenoten om redenen van het geloof die richting uitgingen. Het moeten bijzondere mensen zijn geweest om met hun hele gezin een reis van een paar maanden op een houten boot naar een vrijwel onbekend land te maken.

Nog even wat achtergrond: we hebben het hier over het jaar 1662, de mensen woonden in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Het was de zogenaamde Gouden Eeuw. De tachtigjarige oorlog lag alweer ruim tien jaar achter ons. Nederland werd ongeveer, zo niet het machtigste dan toch wel het rijkste land van Europa. Dus werd er ingegrepen door mogendheden die zich bedreigd gingen voelen. In 1672 verklaarden de Fransen, de Engelsen en de machtige stadsstaten Keulen en Munster de oorlog aan de Republiek. En, weet u het nog van de lagere school? Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos. Dat jaar staat dan ook bekend als het Rampjaar. Twee jaar later, in 1674, werd Manhattan, het huidige New York en wat gebied erom heen met de Engelsen geruild voor het land Suriname.

Op 12 april 1662 meerde het schip ‘The Fox’ af ergens in New Amsterdam, nu beter bekend als Manhattan, New York. De familie wilde zich vestigen aan de voet van de Catskill Mountains in Ulster County, New York. Eerder waren daar al groepen Nederlandse en Franse families neergestreken. In die omgeving leefden verschillende Indiaanse stammen waar regelmatig conflicten mee waren. Jan-Joost van Meteren werd al snel benoemd tot ‘administrator’ van de gemeenschap en hij werd ingeschakeld als bemiddelaar rond koop en verkoop van land. Dat vereiste een vaak moeizame omgang met de indianenstammen die daar leefden. De verhalen zijn af en toe tamelijk gruwelijk. De oudste zoon van Joost-Jan, Jan-Joost geheten, trouwde een aantal jaren later met Sarah du Bois. Deze laatste had op zeer jeugdige leeftijd, samen met haar moeder, een uitermate traumatische ervaring achter de rug met de indianen.
Voortdurend waren er conflicten met de verschillende indianenstammen in de omgeving. Beslist niet onbegrijpelijk, de nieuwkomers eigenden zich veel land van de indianen toe inclusief rijke landbouwgronden. Het was niet ongebruikelijk om de Indianen dronken te voeren en dan voor bijvoorbeeld 65 dollar grote stukken land over te nemen. Op 7 juni 1663 was er een aanval op het dorp door de daar wonende stam van de Minnisink Indianen. Het dorp werd platgebrand en vrouwen en kinderen werden meegenomen.
Zo ook Sarah en haar moeder. De mannen in de nederzettingen bewapenden zich maar waren te weinig in aantal om echt slag te kunnen leveren met deze indianenstam. De hulp van een leger uit Manhattan werd ingeroepen. Op 3 september 1663 wisten zij de indianen te verslaan. Sarah en haar moeder werden gevonden, vastgebonden aan een paal om gemarteld te worden. Het verhaal gaat dat Catherine daar hardop psalm 137 begon te bidden. Zij werden bevrijd en meegenomen. Jan Joost werd in de jaren daarna een vooraanstaand man, bezat veel land en was paardenfokker. Ook trad hij op als deken in de Reformed Church. De andere Van Meterens vestigden zich langzamerhand overal in het gebied.

Gregg van Meter citeert opnieuw uit zijn boek over de geschiedenis van die tijd en legt er de nadruk op in mijn gesprek met hem dat, zoals staat beschreven, de Van Meterens zich zeer bewust waren van de positie van de indianen. Die door veel immigranten uit Europa als een soort van diersoort werden beschouwd. Gijsbert, een van de zonen van Jan Joost, was bemiddelaar met de indianen en liet niet na hen als vrienden te benaderen en niet als dieren, zegt hij. Wat ook verschillende malen naar voren komt is dat verschillende gekidnapte Europese vrouwen niet meer terug wilden en bij de indianen wilden blijven. Feit is natuurlijk dat de oorspronkelijke bewoners in Amerika op meedogenloze wijze verdreven zijn van hun woon- en leefgebieden door de Europeanen. Aan de andere kant, mensen als Gregg van Meter kun je dat moeilijk kwalijk nemen. Hij is oprecht geïnteresseerd in zijn afkomst. En is nog steeds trots op de ‘Venmieterens’, zoals hij ze zo fraai noemt.

Tenslotte: Henk de Kock weet aardig wat af van de geschiedenis van Meteren. Van hem hoorde ik het een en ander over de de familie Van Meteren. In 1253 werd kasteel Meeteren al genoemd. Greg van Meter heeft, als hij wilt, nog veel om uit te zoeken. Iets verder terugkijkend stamt hij waarschijnlijk af van de adellijke families die de Heerlijkheid Meteren in bezit hebben gehad. Zoals ook zijn verre voorvader Jan Joosten van Meteren daarvan afstamde die, zoals hierboven vermeld, in 1662 naar Amerika vertrok.
Nadat hij dit alles had vernomen ging Greg van Meter met een big smile huiswaarts richting Californië.

Jan Willem Beek